جایگاه چشم زخم

«البته نزدیک است که کافران به چشمان (بد) خود (چشم زخمت زنند و) از پایت در آورند، آن گاه که آیات قرآن بشنوند و (چون در فصاحتش حیرت کنند از شدت حسد) گویند که این شخص عجب دیوانه است ـ در حالى که این کتاب الهى جز ذکر و پند و حکمت براى عالمیان هیچ نیست.»

رسول خدا a در تفسیر آیه ی فوق فرمودند : «العین حق»، «چشم زخم حق است.» نیز می فرماید : «العین تدخل الرجل القبر و الجمل القدر»، «چشم زخم مرد سالم را در قبر و شتر سالم را در دیگ می کند.»[1]

حالا بر شخصیتی مثل پیامبر a اثر نمی کند بحث دیگری است . مگر می شود روح قدرتمند رسول خدا a تحت تاثیر روح های تنگ قرار گیرد ؟ آری روح ها می توانند بر همدیگر تاثیر گذارند ولی شرطش آن است که روح ها از همدیگر تاثیرپذیر باشند .

در موضوع چشم زخم قضیه از این قرار است که بعضی از روح ها در عین تنگ نظری ، در تمرکز روی موضوعی رشد کرده اند ، همان طور که بعضی از روح ها در عین وسعت ، در تمرکز روی موضوعی رشد کرده اند .

این که می فرمایند : نگاه به صورت مقدس امیرالمومنین A ثواب دارد ، به جهت بهره مندی از روح متعالی آن حضرت است . چون روحی که پشت این صورت قرار دارد آن قدر با برکت و نسبت به بقیه دلسوز و مهربان می باشد که انسان با نظر به آن حضرت از آن روح متاثر می شود . یا اینکه می گویند به دیدن ارحام بروید تا روحتان تغذیه شود ، چون ارحام نظر لطف به ما می کنند و روحمان وسعت می یابد . ائمه D که جای خود دارد ، حتی علمایی که روی خود زحمت کشیده اند می توانند آنچنان روح انسان را تحت تاثیر قرار دهند که میل او تغییر کند . یکی از رفقای خوب ما می گفت دلم می خواست از یک سلسله افکار راحت شوم ولی زورم به خودم نمی رسید ، خدمت یکی از علماء رفتم و عرض کردم حاج آقا شما به من بفرمائید این افکار را از ذهنم دور بریزم . آن عالم قضیه دستش بود به من دستور دادند که دیگر آن طور فکر نکنید و آن افکار را دور بریزید . رفیق ما می فرمود بعد از آن دیگر آن فکرها از ذهنم رفت. آری تاثیر افکار بر افکار یک واقعیت است ولی اکثر آنهایی که دنبال فالگیر و رمال و احضار روح می روند تاوان جدا شدن از روح اولیاء و علماء ربانی را می دهند . از منبر و مسجد و روحانی جدا شدن آرام آرام کار را به رجوع به فالگیر ، رمال و جادوگر و شیطان می کشاند . روح انسان طوری است که نیاز دارد با بقیه ارتباط برقرار کند ، حتی در سیر و سلوک این قدر که ارتباط با استاد موثر است کتاب موثر نیست ، کتاب در مرتبه دوم است ، چون تاثیر جنبه های روحانی استاد واقعی سرعت سیر را بیشتر می کند .

همان طور که روح های پاک می توانند از خود انوار معنوی القاء کنند و عزم ها را در توجه به معنویات زیاد نمایند و در نتیجه انسان قدرت تمرکز در مسائل توحیدی نصیبش شود ، بعضی از روح ها چون در مسائل پست متمرکز شده اند ، می توانند روح افراد را تحت تاثیر تنگ نظری خود قرار دهند و در نتیجه بدن انسان چون تحت تاثیر روح است ، آسیب ببیند . شاید طرف خودش نداند که حسود است ولی وقتی امکاناتی را در زندگی شما دید نمی تواند تحمل کند ، روحی که شدیداً به حسادتش میدان بدهد به طوری که سختش باشد که مثلاً شما عینک خود را عوض کرده اید ، به عینک که نگاه می کند ، شرایط از بین رفتن آن پیش می آید ، یا می شکند و یا گم می شود و ... ، این روح مثل یک مرتاض شده است که سال ها روح خود را روی موضوعی متمرکز کرده ، با این فرق که روح خودت را در توجه به افراد متمرکز کرده اند و در اثر آن تمرکز و آن حسادت در برخورد با دیگران ـ حتی ناخودآگاه ـ بر روح افراد تاثیر می گذارند به طوری که جسم آنها هم تحت تاثیر قرار می گیرد ، و یا روح آنها به سوی جهتی سیر می کند که موجب هلاکتشان می شود . به همین جهت به ما فرموده اند امکانات خود را خیلی به نمایش نگذارید .

امیرالمومنین A از دوران کودکی مکرر پیش می آمد که چشم هایشان درد می گرفت . به طوری که ایشان در جنگ خیبر در آن شبی که فردایش خیبر را فتح کردند ، آن قدر چشم شان درد می کرده است که وقتی پیامبر a فرمودند: فردا پرچم را به کسی می دهم که کرار است و فرار نیست . اصحاب می گویند به همه کس فکر می کردیم به غیر از امیرالمومنین A . پیامبر a آب دهان مبارکشان را بر چشمان امیرالمومنین A مالیدند . حضرت علی A می فرمایند : دیگر برای همیشه چشمانم خوب شد . چون رسول خدا a با این عمل امیرالمومنین A را تحت تاثیر روح خود قرار دادند. البته این بر اثر تأثیر شفابخشی آب دهان حضرت نیز بوده است.

 در خاطرات آیت الله بروجردی داریم که ایشان در دوره ی میانسالی چشمشان ضعیف می شود و خیلی غصه می خورند که مطالعه و تحقیقاتشان مختل شده است ، می گویند در بین دسته عزاداران امام حسین A که گِل روی سرشان مالیده بودند یک کمی از آن گِل ها را به چشمانم مالیدم و تا سن 80 سالگی دیگر نیازی به عینک نداشتند . چون از طریق گِل های سر عزاداران سید الشهداء A به نور آن حضرت متصل شدند و روحشان تحت تاثیر نور حضرت سیدالشهداء A به نحو بهتری قدرت تدبیر بدنشان را پیدا کرد .

در مورد میدان عمل انسانی که قدرت چشم زخم زدن دارد موضوع بر همان اساسی است که خداوند در مورد ساحران فرمود که : «وَ ما هُمْ بِضارِّینَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّه»[2]، «آنها نمی توانند به احدی ضرر برسانند مگر به اذن خدا.» همان طور که شما از دیگر عوامل ممکن است به اذن الهی ضربه بخورید» ، چشم زخم هم از آن عوامل است ، زمینه ی تاثیر در شما باید فراهم باشد ، مثل سرماخوردگی که زمینه ی تاثیر ویروس آن در شما باید باشد ، و یا مثل فریب خوردن از افراد که با تحریک خیال انسان را فریب می دهند . ریشه ی تمام این تاثیرات ، در تاثیرپذیری روح در خود انسان است . کسی که توکلش به خدا کم است بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرد و به اسباب های دنیایی امیدوار می شود . روحی که با خدای واحد به نحو مطلوب مرتبط نیست ، جهت روحش در آرزوهای دنیایی پراکنده است و لذا عزم واحد ندارد و جهت روحش به همان اندازه ضعیف می شود و تحت تاثیر روح فردی قرار می گیرد که قدرت چشم زخم دارد .

مگر می شود هم چشم زخم نخوری و سحر و جادو بر تو اثر نکند و هم سجده و رکوع طولانی نداشته باشید؟ اکثر مردمی که به نحو مطلوب به عبادت نمی پردازند عموماً از شیطان بازی می خورند ، حال یا جادوگران بازیشان می دهد یا خیالاتشان تحت تاثیر تبلیغات قرار می گیرد ، فرق نمی کند ، اگر برایت جادو هم نکنند ، هزار جور دیگر جادو شده ای ، نجات از این خطرات را باید رکوع و سجود حل کنیم . مگر این خانمی که الان موهایش را بیرون گذاشته و به خیابان آمده سحر نشده است و سرنوشتی بس خطرناک تر از آن که برایش جادو کرده اند ، ندارد ؟ این را هم شیطان سحر کرده است ، منتها نه از طریق جادوگر ، از طریق تبلیغات دنیای کفر . ریشه ی تاثیر هر دو هم در بیرون آمدن از بندگی خدا و در بی توکلی و بی ایمانی است . شیطان او را یک طور ، مرا یک طور دیگر ، شما را هم به نحوی دیگر سحر کرده است ، جدایی از شیطان با پناه بردن به خدا ممکن است . از طریق بندگی پروردگار است که می شود با نور خدا مسئله را حل کنید .

بسیاری از مردم اعتقاد دارند که در بعضی از چشم‏ها قدرت خارق العاده‏ای وجود دارد که وقتی از روی تعجب، حسرت، و حتی رأفت و مهربانی به چیزی نگاه کنند، آن را دگرگون ساخته ، اگر آن چیز انسان باشد او را بیمار و یا دیوانه می کند. عقل این مسئله را محال نمی شمرد. زیرا امروزه بسیاری از دانشمندان معتقدند که در بعضی از چشم‏ها قدرت مغناطیسی خاصی نهفته است که از کارایی زیادی برخوردار است و حتی این نیرو می تواند با ممارست و تمرین به دست آید. مرتاضان با نیروی چشم کارهای عجیب و غریب انجام می دهند و کسی هم عمل آن‏ها را انکار نکرده است. اما روایات اسلامی درباره چشم و چشم زخم بیاناتی دارد.

اسماء بنت عمیس خدمت رسول خداa عرض کرد: گاهی به فرزندان جعفر چشم زخم می زنند، آیا "رُقْیِه" ای برای آنها بگیرم. (مقصود از رقیه دعاهایی است که می نویسند و افراد برای جلوگیری از چشم زخم با خود نگه می دارند و آن را تعویذ نیز می گویند). پیامبرa فرمود: آری، مانعی ندارد، اگر چیزی می توانست بر قضا و قدر پیشی گیرد چشم زدن بود.[3]

در کتاب شریف نهج البلاغه آمده است که چشم زخم حق است و توسل به دعا برای دفع آن نیز حق است. پس انسان باید خودش را در مقابل چشم زخم و اثرات سوء آن مسلّح کند و با اعتماد به نفس و دادن صدقه و خواندن آیه شریفه «آیة الکرسی» و خواندن سوره های «قل اعوذ برب الفلق» و «قل اعوذ بربّ النّاس» و «قل یا ایها الکافرون» و «قل هو اللَّه احد» و نیز دعاهای مخصوصی که در کتاب شریف مفاتیح الجنان وجود دارد از خود و خانواده‏اش رفع و یا دفع بلا کند.

البته لازم به توضیح است که انسان بر اثر اعتقاد به چشم زدن نباید با تلقینات و تخیلات زاید فکر خود را مشغول و تمام حوادث را به چشم زدن مربوط کند. هر حادثه ای در دنیا به علتی مربوط است و باید در پی علت‏های آن بود در عین حال اعتماد به نفس، جسارت و جرأت، ایمان و تقوای بالا موجب مقاومت بیشتر انسان و عدم تأثیر گذاری سحر ساحران و یا چشم زدن می شود، در عین حال انسان همیشه باید از شر دیگران به خدا پناه ببرد.

در پاسخ به این سؤال به روایت جالبی از امام صادق A بر می خوریم: چشم زخم حق است .... اگر در این مورد ترسیدی، پس بگو: «ما شاءالله لا قوّة إلاّ بالله العلیّ العظیم.»[4]

وقتی احساس کردی نگاهت در دیگران تاثیر منفی می گذارد این جمله را سه بار تکرار کن. نیز امام صادق A فرمود: «اگر از چیزی نسبت به برادر مؤمنت تعجب کردی، در حق او دعا کن! زیرا چشم زخم حق است.»[5]

خواندن سوره های فلق و ناس و نیز "آیه الکرسی" و "ان یکاد" در جلوگیری از حوادث مربوط به چشم بسیار مؤثر است.